Kwiatoń to malutka wieś położona w woj. małopolskim, w pow. gorlickim, w gminie Uście Gorlickie. Miejscowość powstała w XIV wieku w ramach prowadzonej akcji osadniczej przez rycerski ród Gładyszów z Szymbarku. Najcenniejszym zabytkiem na jej terenie jest drewniana cerkiew św. Paraskewy.
Cerkiew powstała w drugiej połowie XVII wieku. Składa się z nawy, węższego prezbiterium oraz babińca znajdującego się pod wieżą, wybudowaną w 1743 roku. Każda z części wzniesiona została na rzucie w kształcie kwadratu. Świątynia jest konstrukcji zrębowej, poza wieżą, która została wybudowana w konstrukcji słupowej. Całość pokryta jest gontem. Każdy człon cerkwi nakryty jest odrębnym dachem namiotowym, dwukrotnie łamanym. Wszystkie części wieńczą baniaste hełmy z pozornymi latarniami.
Po wejściu do wnętrza, pierwsze co zwraca uwagę, to piękny ikonostas, pochodzący z 1904 roku. Ikony są dziełem Michała Bogdańskiego, zaś oprawę snycerską wykonał Andrzej Szajna.
Ikonostas to ozdobna, pokryta ikonami ścianka, odgradzająca prezbiterium od nawy. Ikony zawsze ułożone są w określonym porządku. Najniższy rząd ikon, to ikony namiestne. Pierwsza ikona od lewej przedstawia świętego, najbardziej czczonego na danym terenie, kolejna to Bogurodzica z Dzieciątkiem, następna przedstawia Chrystusa, zaś ostania ikona, zwana chramową, przedstawia patrona danej cerkwi. Pomiędzy nimi znajdują się carskie wrota (pośrodku) zaś z boku, jednoskrzydłowe, tzw. drzwi diakońskie. Kolejny rząd ikon to tzw. prazdniki, czyli ikony obrazujące 12 najważniejszych świąt kościoła wschodniego. Są to: Narodzenie Marii, Wprowadzenie Marii do świątyni, Zwiastowanie, Narodzenie Chrystusa, Ofiarowanie w świątyni, Chrzest Jezusa w Jordanie, Przemienienie na górze Tabor, wjazd do Jerozolimy, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zaśnięcie Bogurodzicy, Podwyższenie Krzyża Pańskiego. Trzeci rząd ikon przedstawia apostołów, zaś czwarty rząd patriarchów i proroków Starego Testamentu. Nad carskimi wrotami najczęściej umieszczone jest przedstawienie Ostatniej Wieczerzy, powyżej ikona przedstawiająca Chrystusa Pantokratora czyli władcę i sędziego wszechświata. Zwieńczeniem ikonostasu jest krzyż.
Tradycyjny porządek został zachowany również w cerkwi w Kwiatoniu. Ikony namiestne, patrząc od lewej, przedstawiają św. Mikołaja z Miry, Matkę Bożą przedstawioną w typie Hodegetria (jest to najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonograficzny przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem), Chrystusa Nauczającego oraz patronkę świątyni, św. Paraskewę (bułgarska mniszka, żyjąca w XI wieku, święta kościoła prawosławnego). Powyżej znajduje się dwanaście małych ikon z przedstawieniami świąt kościelnych oraz Ostatnia Wieczerza pomiędzy nimi. Trzeci rząd ikon tworzy Chrystus Pantokrator oraz sześć ikon przedstawiających apostołów. Na samej górze umieszczeni zostali prorocy Starego Testamentu.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na carskie i diakońskie wrota. Na bogato zdobionych carskich wrotach umieszczono wizerunki czterech ewangelistów, Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Każdy ewangelista przedstawiony został z przypisywanymi mu symbolami. I tak obok Mateusza umieszczono główkę anioła, obok Marka – lwa, obok Łukasza – byka, obok Jana – orła. Na diakońskich wrotach namalowani zostali diakoni, Szczepan i Wawrzyniec.
Zarówno w nawie jak i w babińcu warto zwrócić uwagę na malowidła pokrywające ściany i stropy. Na ścianach, obok ikonostasu, umieszczono podobizny świętych, patronów Rusi, z lewej św. Olga Kijowska (ur. 923 r. lub 927 r., zm. 969 r.), z prawej św. Włodzimierz Wielki, książę kijowski (ur. 958 r., zm. 1015 r.).
Na stropie widnieje fresk przedstawiający Przemienienie na Górze Tabor. Na pierwszym planie został ukazany Jezus w nieziemskiej chwale. Z jego lewej strony artysta umieścił proroka Eliasza, zaś z prawej Mojżesza. U dołu znajdują się trzej przerażeni apostołowie, św. Piotr, św. Jakub i św. Jan.
Równie ciekawe freski można znaleźć w babińcu. Na stropie widnieje malowidło Opieka Bogurodzicy. Matka Boska osłania wiernych wszystkich stanów trzymanym w rękach szalem. U jej stóp artysta namalował wiele postaci, wśród których można rozpoznać m.in. cesarza Konstantyna Wielkiego i jego matkę, św. Helenę (po prawej stronie), po lewej m.in. św. Romana Melodosa (490-555) trzymającego zwój z tekstem w języku łemkowskim. Na ścianach umieszczone zostały sceny Wygania Adama i Ewy z raju oraz Ofiarę Kaina i Abla.
W nawie warto zwrócić uwagę na dwie nastawy ołtarzowe z XVIII wieku, znajdujące się na bocznych ścianach. Należą do najcenniejszych elementów wyposażenia. Obie są bogato zdobione dekoracją snycerską. Obraz w nastawie po lewej stronie przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem w typie Hodegetria. Z tyłu widnieje napis: „Ten obraz ufundowano dla cerkwi w Kwiatoniu w 1734 roku za króla Stanisława Leszczyńskiego”. W nastawie umieszczonej na ścianie po prawej stronie, znajduje się obraz Zdjęcie z Krzyża, gdzie obok martwego Jezusa artysta umieścił Maryję, św. Jana oraz Marię Magdalenę.
Zwiedzając cerkiew w Kwiatoniu, nie można pominąć prezbiterium, znajdującego sią za ikonostasem. Pośrodku prezbiterium stoi stół ołtarzowy. Nad ołtarzem ustawiony jest baldachim, który symbolizuje nieboskłon. Na ołtarzu umiejscowione jest, bogato zdobione, tabernakulum w formie małej świątyni, pochodzące z 1887 roku. Ścianki tabernakulum zdobią malowane sceny, m.in. Zmartwychwstanie czy Przemienienie chleba i wina. Obok znajduje się piękny, złocony krzyż.
Na jednej ze ścian warto również zwrócić uwagę na obraz, może to feretron, przedstawiający Modlitwę w Ogrójcu.
Polecam wizytę w Kwiatoniu. Znajdująca się tam cerkiew należy do jednej z najpiękniejszych w Polsce. W roku 2013 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Warto zobaczyć ją na własne oczy.
