Czarna to malutka wieś położona w woj. małopolskim, w pow. gorlickim, w gminie Uście Gorlickie. Przywilej lokacyjny otrzymała 23 lipca 1575 roku z rąk biskupa krakowskiego, Franciszka Krasińskiego. Najcenniejszym zabytkiem na jej terenie jest łemkowska cerkiew pw. św. Dymitra Sołuńskiego. Dawniej grekokatolicka, dzisiaj pełni rolę kościoła filialnego parafii rzymskokatolickiej w Brunarach.  

Pierwsza cerkiew na terenie Czarnej została prawdopodobnie wzniesiona w pierwszej połowie XVII wieku. Kolejną, istniejącą do dnia dzisiejszego, wybudowano w roku 1764. W XIX wieku nastąpiła jej przebudowa, w wyniku której wydłużone zostało prezbiterium oraz dobudowano zakrystię. Świątynia jest trójdzielna, składa się z kwadratowej nawy, prezbiterium oraz babińca nad którym wzniesiono wieżę. Ściany wszystkich części cerkwi pokryto gontami. Tylko izbicę wieży obito pionowymi deskami. Każda część budowli nakryta jest osobnym dachem, z których każdy zwieńczony jest baniastym hełmem z pozorną latarnią oraz małą cebulką. 

Cerkiew wybudowano z dala od zabudowań, na północnym zboczu Żołobnicy, ponad potokiem Czarna. Jest to najładniej położona świątynia, spośród wszystkich, które dane mi było zwiedzić. 

Cerkiew w Czarnej, to jak dotychczas jedyna świątynia, w której nie pozwolono robić mi zdjęć. A szkoda, bo jest piękna. Ale kilka fotek udało mi się zrobić. 

W cerkwiach greckokatolickich najokazalszy jest ikonostas. Ikonostas to ozdobna, pokryta ikonami ścianka, odgradzająca prezbiterium od nawy. Ikony zawsze ułożone są w określonym porządku. Najniższy rząd ikon, to ikony namiestne. Pierwsza ikona od lewej przedstawia świętego, najbardziej czczonego na danym terenie, kolejna to Bogurodzica z Dzieciątkiem, następna przedstawia Chrystusa, zaś ostania ikona, zwana chramową, przedstawia patrona danej cerkwi. Pomiędzy nimi znajdują się carskie wrota (pośrodku) zaś z boku, jednoskrzydłowe, tzw. drzwi diakońskie. Kolejny rząd ikon to tzw. prazdniki, czyli ikony obrazujące 12 najważniejszych świąt kościoła wschodniego. Są to: Narodzenie Marii, Wprowadzenie Marii do świątyni, Zwiastowanie, Narodzenie Chrystusa, Ofiarowanie w świątyni, Chrzest Jezusa w Jordanie, Przemienienie na górze Tabor, wjazd do Jerozolimy, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zaśnięcie Bogurodzicy, Podwyższenie Krzyża Pańskiego. Trzeci rząd ikon przedstawia apostołów, zaś czwarty rząd patriarchów i proroków Starego Testamentu. Nad carskimi wrotami najczęściej umieszczone jest przedstawienie Ostatniej Wieczerzy, powyżej ikona przedstawiająca Chrystusa Pantokratora czyli władcę i sędziego wszechświata. Zwieńczeniem ikonostasu jest krzyż. 

Ikonostas w cerkwi w Czarnej pochodzi z XVIII wieku. Jest pięknie złocony, wyróżnia się misterną, ażurową snycerką. Pięknie zdobione są carskie wrota, z medalionami, na których przedstawiono Zwiastowanie oraz czterech ewangelistów. W dolnym rzędzie ikon, czyli w ikonach namiestnych, przedstawiono począwszy od lewej: św. Mikołaja, Matkę Bożą Hodegetria (najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonograficzny przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus na ręku), Chrystusa Nauczającego oraz patrona świątyni na ikonie chramowej, czyli św. Dymitra. Ikona św. Dymitra prawdopodobnie była ikoną chramową w pierwszej, XVII-wiecznej cerkwi w Czarnej i została przeniesiona do obecnej świątyni w roku 1764.

W cerkwi warto zwrócić uwagę na barokowy ołtarz boczny. Obraz w nim umieszczony, to ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, pochodząca z początku XVII wieku. Prawdopodobnie była umieszczona w ikonostasie wcześniejszej, XVII-wiecznej cerkwi. W górnej części ikony, artysta namalował archaniołów Michała i Gabriela. Po bokach i u dołu (na tzw. kleimach, czyli samodzielnej kompozycji umieszczonej na obramowaniu ikony) znajdują się postacie starotestamentowych proroków ze zwojami pism. Pośrodku dolnego pasa, umieszczone zostały dodatkowo postacie św. Joachima i św. Anny, rodziców Maryi. Zostali oni również przedstawieni w owalnych medalionach po bokach ołtarza. W zwieńczeniu ołtarza została umieszczona scena Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie. 

Za ikonostas niestety nie mogłem zajrzeć. Natomiast w nawie warto jeszcze zwrócić uwagę na polichromię oraz obrazy wiszące na ścianach świątyni. 

Po wyjściu ze świątyni, można skierować swoje kroki na cmentarz, znajdujący się powyżej cerkwi. Użytkowany był od początku XIX wieku do chwili obecnej. Można na nim znaleźć kilka ciekawych nagrobków. 

Jeśli będziecie w okolicach Gorlic czy Starego Sącza, zajrzyjcie do Czarnej. Warto zwiedzić tamtejszą cerkiew. Nie będziecie zawiedzeni. POLECAM!!!